Contemporary European Studies

CES-DUTH ΦΑΚΕΛΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 1/2018

Ο νέος ενωσιακός κατάλογος ενεργειακών Έργων Κοινού Ενδιαφέροντος (ΕΚΕ) 
και η Ελλάδα

Παναγιώτης Αργαλιάς, Δικηγόρος, ΔΝ, Ειδικός Συνεργάτης Νομικής Σχολής ΔΠΘ

Η Ευρωπαϊκή Ενεργειακή Πολιτική σύμφωνα με το άρθρο 194 παρ. 1 ΣΛΕΕ στοχεύει, μεταξύ άλλων, στην προώθηση της διασύνδεσης των ενεργειακών δικτύων. Η επίτευξη της διασύνδεσης των ενεργειακών δικτύων συνδέεται με τη διενέργεια επενδύσεων για η δημιουργία νέων διασυνδέσεων μεταξύ των Κρατών-μελών αλλά και για τη  βελτίωση των υφιστάμενων και του υπάρχοντος δικτύου. Ειδικότερα, η στόχευση της μεταφοράς της ενέργειας είτε για τη βελτίωση του διασυνοριακού εμπορίου είτε για την κάλυψη αναγκών των Κρατών-μελών συνδέεται νομοτελειακά με την δημιουργία και λειτουργία αποτελεσματικού δικτύου σε όλα τα Κράτη-μέλη της ΕΕ. Επιπρόσθετα, η ανάγκη εκσυγχρονισμού και επέκτασης των ενεργειακών υποδομών  συναρτάται με την ενεργειακή αλληλεγγύη των Κρατών-μελών, τη διασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας καθώς επίσης και με τη στόχευση της ΕΕ να μην υπάρχει Κράτος-μέλος απομονωμένο από τα ευρωπαϊκά δίκτυα αερίου και ηλεκτρισμού (Κανονισμός 347/2013). Ωστόσο, η διασυνδεσιμότητα μεταξύ των Κρατών-μελών δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ικανοποιητική εδώ και πολλά χρόνια. 

Η διαπίστωση του ανωτέρω ελλείμματος της Ευρωπαϊκής Ενεργειακής Πολιτικής οδήγησε στην υιοθέτηση του Κανονισμού 347/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις διευρωπαϊκές ενεργειακές υποδομές. Ο Κανονισμός 347/2013:

• προβλέπει τον προσδιορισμό των απαραίτητων Έργων Κοινού Ενδιαφέροντος (ΕΚΕ) για την υλοποίηση των διαδρόμων και ζωνών προτεραιότητας, τα οποία εμπίπτουν στις κατηγορίες ενεργειακών υποδομών ηλεκτρισμού, αερίου, πετρελαίου και διοξειδίου του άνθρακα ·

• διευκολύνει την έγκαιρη υλοποίηση των έργων κοινού ενδιαφέροντος με τον εξορθολογισμό, τον στενότερο συντονισμό και την επιτάχυνση των διαδικασιών αδειοδότησης και με την αύξηση της συμμετοχής των πολιτών·

• προβλέπει κανόνες και καθοδήγηση για τον διασυνοριακό επιμερισμό του κόστους και κίνητρα σχετικά με τον κίνδυνο σε ότι αφορά τα ΕΚΕ·

• καθορίζει τις προϋποθέσεις επιλεξιμότητας των ΕΚΕ για χρηματοδοτική τους στήριξη από την Ένωση.

Ως «έργο κοινού ενδιαφέροντος» νοείται έργο απαραίτητο για την υλοποίηση των διαδρόμων και ζωνών ενεργειακών υποδομών προτεραιότητας, που καθορίζονται στο παράρτημα Ι του Κανονισμού το οποίο περιλαμβάνεται στον κατάλογο έργων κοινού ενδιαφέροντος που ισχύει για όλη την Ένωση, ο οποίος ορίζεται στο άρθρο 3 του Κανονισμού. Για την ένταξη ενός Έργου στον κατάλογο των ΕΚΕ αυτό πρέπει να εκπληρώνει τα εξής κριτήρια: το έργο είναι απαραίτητο για τουλάχιστον έναν από τους διαδρόμους και ζώνες προτεραιότητας των ενεργειακών υποδομών, τα συνολικά δυνητικά οφέλη του έργου υπερτερούν του κόστους του, μεταξύ άλλων μακροπρόθεσμα, και τέλος το έργο εκπληρώνει οποιοδήποτε από τα ακόλουθα κριτήρια: αφορά τουλάχιστον δύο Κράτη-μέλη διασχίζοντας απευθείας τα σύνορα δύο ή περισσότερων Κρατών-μελών, βρίσκεται στην επικράτεια ενός Κράτους-μέλους και έχει σημαντικό διασυνοριακό αντίκτυπο, διασχίζει τα σύνορα τουλάχιστον ενός Κράτους-μέλους και μιας χώρας του ΕΟΧ. Η ένταξη ενός έργου στο ενωσιακό κατάλογο ΕΚΕ διευκολύνει την υλοποίησή του, αφού προσδίδει σε αυτό προτεραιότητα στις διαδικασίες αδειοδότησης, διευκολύνει τον επιμερισμό του κόστους και των κινδύνων μεταξύ των ενδιαφερομένων Κρατών-μελών και, υπό προϋποθέσεις, καθιστά το έργο επιλέξιμο για την χρηματοδότηση του από τους ενωσιακούς χρηματοδοτικούς μηχανισμούς

Με τον Κανονισμό 347/2013 (άρθρα 3 και 16) παρέχεται η εξουσιοδότηση στην Επιτροπή να καταρτίζει και να επικαιροποιεί ανά διετία τον ενωσιακό κατάλογο ΕΚΕ εκδίδοντας κατ’ εξουσιοδότηση Κανονισμούς. Ο ενωσιακός κατάλογος έχει τη μορφή παραρτήματος που επισυνάπτεται στον Κανονισμό 347/2013. Ο πρώτος κατάλογος ΕΚΕ καταρτίσθηκε με τον κατ’ εξουσιοδότηση Κανονισμό 1391/2013 και επικαιροποιήθηκε το 2015 με τον κατ’ εξουσιοδότηση Κανονισμό 89/2016. Στις 23.11.2017 η Επιτροπή δημοσίευσε το κείμενο ενός νέου κατ’ εξουσιοδότηση Κανονισμού (C(2017) 7834 final), που δεν έχει αριθμηθεί ακόμη, ο οποίος τροποποιεί εκ νέου τον ενωσιακό κατάλογο ΕΚΕ. 

Παρακάτω παρατίθενται τα ΕΚΕ ελληνικού ενδιαφέροντος σύμφωνα με τις νέες τροποποιήσεις του τελευταίου κατ’ εξουσιοδότηση Κανονισμού.

Α/Α	ΕΡΓΑ ΚΟΙΝΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ
1	Διάδρομος προτεραιότητας «Διασυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας Βορρά — Νότου στην κεντροανατολική και νότια Ευρώπη» (NSI East Electricity)	Δέσμη Βουλγαρίας — Ελλάδας μεταξύ Maritsa East 1 και Νέας Σάντας	ΕΚΕ 3.7.1.  Διασύνδεση του Maritsa East 1 (BG) με τη Νέα Σάντα (EL)
	Διάδρομος προτεραιότητας «Διασυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας Βορρά — Νότου στην κεντροανατολική και νότια Ευρώπη» (NSI East Electricity)	Δέσμη Ισραήλ — Κύπρου — Ελλάδας μεταξύ της πόλης Hadera και της περιφέρειας Αττικής [έργο επί του παρόντος γνωστό ως EUROASIA Interconnector (ευρασιατικός διασυνδετήριος αγωγός)	ΕΚΕ 3.10.1.  Διασύνδεση της πόλης Hadera (IL) με την Κοφινού (CY) 3.10.2.  Διασύνδεση της Κοφινού (CY) με την Κορακιά στην Κρήτη (EL) 3.10.3.  Εσωτερική γραμμή μεταξύ Κορακιάς στην Κρήτη και περιφέρειας Αττικής (EL)
	Διάδρομος προτεραιότητας “Διασυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας Βορρά — Νότου στην κεντροανατολική και νότια Ευρώπη” (“NSI East Electricity”)	Υδροηλεκτρικά με άντληση-ταμίευση στην   Ελλάδα:	EKE 3.24.Υδροηλεκτρικό με άντληση-ταμίευση στην Ελλάδα — Αμφιλοχία
2	Διάδρομος προτεραιότητας «Διασυνδέσεις αερίου Βορρά — Νότου στην κεντροανατολική και νοτιοανατολική Ευρώπη» (NSI East Gas)	Δέσμη διασύνδεσης Ελλάδας, Βουλγαρίας και Ρουμανίας	EKE 6.8.1.     Διασύνδεση Ελλάδας — Βουλγαρίας [έργο επί του παρόντος γνωστό ως IGB] μεταξύ Κομοτηνής (EL) και Stara Zagora (BG), Σταθμός συμπίεσης αερίου στους Κήπους
	Διάδρομος προτεραιότητας “Διασυνδέσεις αερίου Βορρά — Νότου στην κεντροανατολική και νοτιοανατολική Ευρώπη” (“NSI East Gas”)	Δέσμη τερματικού σταθμού ΥΦΑ στη Βόρεια Ελλάδα	EKE 6.9          Τερματικός σταθμός ΥΦΑ στη Βόρεια Ελλάδα
	Διάδρομος προτεραιότητας “Διασυνδέσεις αερίου Βορρά — Νότου στην κεντροανατολική και νοτιοανατολική Ευρώπη” (“NSI East Gas”)	Δέσμη αύξησης της αποθηκευτικής ικανότητας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη	EKE 6.20.3. Εγκατάσταση αποθήκευσης “Νότια Καβάλα” στην Ελλάδα
3.	Διάδρομος Προτεραιότητας Νότιος Διάδρομος Μεταφοράς Φυσικού Αερίου SGG	Δέσμη ενοποιημένων, ειδικών και επιδεχόμενων κλιμάκωση υποδομών μεταφοράς, με τον σχετικό εξοπλισμό, για τη μεταφορά τουλάχιστον 10 bcm/a (δισεκατ. κυβικά μέτρα ετησίως) φυσικού αερίου από νέες πηγές της περιοχής της Κασπίας, μέσω Αζερμπαϊτζάν, Γεωργίας και Τουρκίας, με προορισμό τις αγορές της ΕΕ στην Ελλάδα και την Ιταλία	ΕΚΕ 7.1.3 Αγωγός αερίου μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας μέσω της Αλβανίας και της Αδριατικής [έργο επί του παρόντος γνωστό ως “Αδριατικός αγωγός φυσικού αερίου” (TAP)] και σταθμός συμπίεσης στη Νέα Μεσημβρίας
	Διάδρομος Προτεραιότητας Νότιος Διάδρομος Μεταφοράς Φυσικού Αερίου SGG	Δέσμη υποδομών για τη μεταφορά αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο	EKE 7.3.1  Αγωγός από την  Ανατολική Μεσόγειο προς την ηπειρωτική Ελλάδα μέσω Κρήτης (έργο επί του παρόντος γνωστό ως “Αγωγός Ανατολικής Μεσογείου), σταθμός στη Μεγαλόπολη 7.3.3 Αγωγός φυσικού αερίου μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας (έργο επί του παρόντος γνωστό ως “Αγωγός Ποσειδών)

Ο κατάλογος περιλαμβάνει 11 ΕΚΕ ελληνικού ενδιαφέροντος. Από αυτά 5 αφορούν την Ηλεκτρική Ενέργεια (ΗΕ) και 6 το Φυσικό Αέριο (ΦΑ).

Στον κατάλογο περιλαμβάνονται 3 αυτοτελή ΕΚΕ και 8 σε δέσμες (Βουλγαρία, Ισραήλ, Κύπρος και Ιταλία).

Η Βουλγαρία παραμένει στρατηγικός εταίρος για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της χώρας. 

Ο κατάλογος περιλαμβάνει ΕΚΕ, που πέρα από την ικανοποίηση προφανών ενεργειακών στόχων (διασύνδεση δικτύων, ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού της χώρας κα), έχουν και ευρύτερη γεωστρατηγική  σημασία, όπως η διασύνδεση Hadera (IL) -  Κοφινούς (CY) -  εσωτερική γραμμή Κορακιάς (Κρήτη) -  Αττικής (EL)

Από την μελέτη του καταλόγου συνάγεται ότι η Ελλάδα θα αποτελέσει την επόμενη δεκαετία περιοχή στην οποία θα υλοποιηθούν σημαντικά ΕΚΕ, τα οποία και θα καταστήσουν τη χώρα μας σημαντικό ενεργειακό κόμβο της Μεσογείου στον τομέα του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας.