CES-DUTH ΦΑΚΕΛΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 2/2018
ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
Χρηματιστήριο Ενέργειας – Σύσταση Ειδικής Επιτροπής για το Κλίμα –
Ενεργειακές Κοινότητες
Παναγιώτης Αργαλιάς, Δικηγόρος, ΔΝ, Ειδικός Συνεργάτης Νομικής Σχολής ΔΠΘ
Οι εξελίξεις στην αγορά ενέργειας συνεχίζονται με στόχο την επίτευξη των στόχων της ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ και τη δημιουργία συνθηκών ανταγωνισμού στα Κράτη-μέλη της. Μια από τις σημαντικότερες μεταρρυθμίσεις στην ενεργειακή πολιτική εισήχθη με τον νόμο 4512/2018 (ΦΕΚ Α' 5/17.01.2018), που φέρει τον τίτλο «Ρυθμίσεις για την εφαρμογή των Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων του Προγράμματος Οικονομικής Προσαρμογής και άλλες διατάξεις». Το μέρος Γ του ανωτέρω νόμου, που φέρει τον τίτλο «Χρηματιστήριο Ενέργειας» τροποποιεί τον νόμο 4425/2016 (ΦΕΚ Α'185/30.09.2016) «Επείγουσες ρυθμίσεις των Υπουργείων Οικονομικών, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων και Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης για την εφαρμογή της συμφωνίας δημοσιονομικών στόχων και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και άλλες διατάξεις» και τον νόμο 4001/2011 (ΦΕΚ Α 179/22.8.2011) «Για τη λειτουργία Ενεργειακών Αγορών Ηλεκτρισμού και Φυσικού Αερίου, για Έρευνα, Παραγωγή και δίκτυα μεταφοράς Υδρογονανθράκων και άλλες ρυθμίσεις». Με το άρθρο 80 του νόμου 4512/2018 εισάγεται το άρθρο 9 στον νόμο 4425/2016, το οποίο αναφέρεται στο Χρηματιστήριο Ενέργειας, που αποτελεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό μηχανισμό επίτευξης των στόχων της ενεργειακής πολιτικής. Ως χρηματιστήριο ενέργειας σύμφωνα με το άρθρο 74 στοιχεία α και β ν. 4512/2018 ορίζεται η ανώνυμη εταιρεία που διαχειρίζεται μία ή και περισσότερες αγορές ενέργειας ή και ενεργειακές χρηματοπιστωτικές αγορές ενώ ως αγορές ενέργειας νοούνται οι αγορές ηλεκτρικής ενέργειας, οι αγορές φυσικού αερίου και οι περιβαλλοντικές αγορές. Παράλληλα, τροποποιείται και ο νόμος 4001/2011 (άρθρο 96 του ν. 4512/2018) και εισάγονται τα νέα άρθρα 117Α, 117Β, 117Γ, 117Δ και 117Ε. Με τις ανωτέρω τροποποιήσεις ιδρύεται η ανώνυμη εταιρεία με την επωνυμία «Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας Α.Ε.» και με το διακριτικό τίτλο ΕΧΕ Α.Ε. Για την ίδρυση της ανωτέρω εταιρείας, η εταιρεία με την επωνυμία «Λειτουργός της Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας Α.Ε.» και με το διακριτικό τίτλο «ΛΑΓΗΕ Α.Ε.» εισφέρει, εντός τριών (3) μηνών τη λειτουργία και διαχείριση του κλάδου που περιλαμβάνει δραστηριότητες όπως :
(α) Τη διενέργεια του Ημερήσιου Ενεργειακού Προγραμματισμού,
(β) Τη συνεργασία με τους Διαχειριστές της αγοράς,
(γ) Την τήρηση ειδικού Μητρώου Συμμετεχόντων στον Ημερήσιο Ενεργειακό Προγραμματισμό και την εγγραφή των Συμμετεχόντων,
(δ) Την οργάνωση και διεξαγωγή δημοπρασιών πώλησης προθεσμιακών προϊόντων ηλεκτρικής ενέργειας με φυσική παράδοση,
(ε) την είσπραξη από τους συμμετέχοντες των τελών καθώς και κάθε άλλη ειδικότερη υποχρεωτική ή δυνητική αρμοδιότητα είχε ο Λειτουργός, στα πλαίσια του κλάδου της ηλεκτρικής ενέργειας.
Το αρχικό μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας «Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας Α.Ε.» καλύπτεται από την εισφορά του μεταβιβαζόμενου κλάδου από την ΛΑΓΗΕ Α.Ε. καθώς και με την καταβολή μετρητών ποσού κατ' ελάχιστο ενός εκατομμυρίου (1.000.000) ευρώ από νομικά πρόσωπα. Ειδικότερα, κατά την εισφορά του κλάδου μεταφέρονται στην Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας Α.Ε.: Τα πάγια της ΛΑΓΗΕ Α.Ε. που αφορούν τον εισφερόμενο κλάδο και τα ειδικά αποθεματικά ή μέρος αυτών του εισφερόμενου Κλάδου που απεικονίζονται στον τελευταίο ισολογισμό της ΛΑΓΗΕ Α.Ε. Επιπροσθέτως, κατά τη σύσταση και κατά τη διάρκεια της λειτουργίας της «Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας Α.Ε.», η συνολική συμμετοχή σε αυτήν εταιρειών, στις οποίες το Δημόσιο κατέχει το σύνολο ή την πλειοψηφία των δικαιωμάτων ψήφου, δεν επιτρέπεται να κατέλθει σε ποσοστό μικρότερο του 35% και να ανέλθει σε ποσοστό μεγαλύτερο του 49% του μετοχικού κεφαλαίου και των δικαιωμάτων ψήφου της.
Στόχος του Χρηματιστηρίου Ενέργειας είναι η μετάβαση από το μοντέλο της υποχρεωτικής συμμετοχής στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας (mandatory pool) στο μοντέλο στόχος (target model) σύμφωνα με το οποίο η χονδρεμπορική αγορά ενέργειας θα λειτουργήσει με καλύτερους όρους διαφάνειας και ανταγωνισμού. Το μοντέλο στόχος στοχεύει στην δημιουργία των ελάχιστων προϋποθέσεων, που πρέπει να εφαρμόζονται στις εθνικές αγορές ενέργειας προκειμένου να επιτευχθεί η σύζευξη των αγορών της Ε.Ε, η προώθηση του ανταγωνισμού και η προστασία των καταναλωτών ενέργειας.
Βάσει του μοντέλου στόχος θα διαμορφωθούν τέσσερις (4) διαφορετικές ενεργειακές αγορές:
• η προθεσμιακή αγορά (Forward Market),
• η προ-ημερήσια αγορά ή αγορά επόμενης ημέρας (Day-ahead Market),
• η Ενδοημερήσια αγορά (Intra-Daymarket) και
• η αγορά Εξισορρόπησης (Balancing Market).
Στην παρούσα φάση αναμένεται η υποβολή του επενδυτικού σχεδίου από τη ΛΑΓΗΕ ΑΕ στη ΡΑΕ, που αφορά τη δημιουργία της εταιρείας Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας (η υποβολή του σχεδίου έχει οριστεί για τις 17 Απριλίου 2018 αλλά αναμένεται να δοθεί παράταση μέχρι τις 30 Απριλίου 2018). Ας σημειωθεί, επίσης, ότι από την ημερομηνία ολοκλήρωσης της απόσχισης και, το αργότερο, εντός τριών μηνών η εταιρεία «Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας Α.Ε». λαμβάνει έγκριση από τη ΡΑΕ για τη λειτουργία της ως Χρηματιστηρίου Ενέργειας και για τη διαχείριση και λειτουργία της Αγοράς Επόμενης Ημέρας και της Ενδοημερήσιας Αγοράς. Επίσης η «Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας Α.Ε.» συστήνει νέα εταιρεία και καταθέτει στην ΡΑΕ επιχειρησιακό σχέδιο νέας εταιρείας, η οποία θα αποτελέσει το φορέα εκκαθάρισης. Το ανωτέρω σχέδιο θα έχει ως περιεχόμενο την υλοποίηση της εκκαθάρισης της Αγοράς Επόμενης Ημέρας και της Ενδοημερήσιας Αγοράς από τη νέα εταιρεία (Φορέας Εκκαθάρισης).
2. ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΚΛΙΜΑ
Με την Πράξη 27 της 27.12.2017 του Υπουργικού Συμβουλίου (ΦΕΚ Α 204/28.12.2017) δημιουργήθηκε η Εθνική Επιτροπή για την Ενέργεια και το Κλίμα. Οι κύριες αρμοδιότητες της Επιτροπής είναι:
(α) Η διαμόρφωση εθνικών προτεραιοτήτων, μεθοδολογίας και κατευθύνσεων για τον ενεργειακό σχεδιασμό της χώρας,
(β) η εκπόνηση του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ),
(γ) Η επεξεργασία σεναρίων ανάπτυξης των ενεργειακών συστημάτων της χώρας,
δ) Ο σχεδιασμός και η προώθηση προτάσεων ενεργειακών πολιτικών και δράσεων.
Οι ανωτέρω αρμοδιότητες θα υλοποιηθούν σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ενώ συστήνεται πενταμελής Γραμματεία Διακυβέρνησης, η οποία έχει ως αρμοδιότητα την παρακολούθηση της πορείας εκπόνησης του ΕΣΕΚ. Στην συγκεκριμένη επιτροπή συμμετέχουν εκπρόσωποι κρατικών φορέων, κοινωνικών και παραγωγικών φορέων καθώς επίσης και εκπρόσωποι της αγοράς. Η δημιουργία της Επιτροπής αναμένεται να ενισχύσει τον μακροχρόνιο ενεργειακό σχεδιασμό της Ελλάδας σε συνάρτηση με τον στόχο της ΕΕ για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
3. ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ
Με το νόμο 4513/2018 (ΦΕΚ Α 9/23.1.2018) «Ενεργειακές Κοινότητες και άλλες διατάξεις» επιτρέπεται η δυνατότητα ίδρυσης Ενεργειακών Κοινοτήτων. Η Ενεργειακή Κοινότητα είναι αστικός συνεταιρισμός αποκλειστικού σκοπού με ποικίλους στόχους. Στόχοι της Ενεργειακής Κοινότητας αποτελούν:
(α) Η προώθηση της κοινωνικής - αλληλέγγυας οικονομίας και η προώθηση της καινοτομίας στον ενεργειακό τομέα,
(β) Η αντιμετώπιση της ενεργειακής ένδειας και η προαγωγή της ενεργειακής αειφορίας,
(γ). Η παραγωγή, αποθήκευση, ιδιοκατανάλωση, διανομή και προμήθεια ενέργειας,
(δ) Η ενίσχυση της ενεργειακής αυτάρκειας και ασφάλειας σε νησιωτικούς δήμους,
(ε) Η βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας στην τελική χρήση σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο μέσω της δραστηριοποίησης στους τομείς των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Α.Π.Ε.) και της Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης (Σ.Η.Θ.Υ.Α.),
(στ) Η ανάπτυξη δικτύου, διαχείριση και εκμετάλλευση υποδομών εναλλακτικών καυσίμων. Επιπροσθέτως, ο νόμος περιλαμβάνει διατάξεις σχετικά με τα μέλη και τις αρμοδιότητες των Ενεργειακών Κοινοτήτων.
Αναφορικά με τις ανωτέρω κοινότητες μπορούμε να παραθέσουμε τις εξής παρατηρήσεις:
Πρώτον, Οι Ενεργειακές Κοινότητες ενισχύουν το στοιχείο της τοπικότητας και ενδυναμώνουν το ρόλο των πολιτών και των τοπικών φορέων στον ενεργειακό τομέα διότι σε αυτές δύνανται να συμμετάσχουν φυσικά πρόσωπα, νοµικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, Οργανισµοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης α΄ και β΄ βαθµού, καθώς και άλλα νομικά πρόσωπα δηµοσίου δικαίου εκτός των Ο.Τ.Α..
Δεύτερον, Οι Ενεργειακές Κοινότητες δραστηριοποιούνται στους τομείς των Α.Π.Ε., της Σ.Η.Θ.Υ.Α., της ενεργειακής αποδοτικότητας, της παραγωγής, διανομής και προμήθειας ενέργειας σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.
Τρίτον, Υπό το σημερινό καθεστώς τα περισσότερα νησιά στην Ελλάδα (κυρίως στο Αιγαίο) ηλεκτροδοτούνται από αυτόνομα ηλεκτρικά συστήματα µε παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας κατά κύριο λόγο από τοπικούς σταθμούς παραγωγής, οι οποίοι λειτουργούν µε καύσιμο πετρέλαιο και από σταθμούς Α.Π.Ε. Η διασύνδεση των νησιών με το ηπειρωτικό ηλεκτρικό σύστημα παρουσιάζει τεχνικές και οικονομικές δυσκολίες. Έτσι, στις νησιωτικές περιοχές της Ελλάδας η χρήση συμβατικών καυσίμων και η ανάγκη συνεχούς ενίσχυσης του συμβατικού δυναμικού παραγωγής των νησιών αυτών λόγω της μεγάλης εποχιακής διακύμανσης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας από την έντονη τουριστική δραστηριότητα, δημιουργεί σημαντικά περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα. Ως εκ τούτου ο συγκεκριμένος νόμος εισάγει ειδικές ρυθμίσεις για τις Ενεργειακές Κοινότητες που δραστηριοποιούνται σε νησιωτικές περιοχές με μικρό πληθυσμό λαμβάνοντας υπόψη ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της χώρας, που αποτελούν οι νησιωτικές περιοχές (Άρθρο 6 του νόμου 4513/2018)
4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι η αγορά ενέργειας βρίσκεται σε «διαρκή κίνηση». Η δημιουργία των χρηματιστηρίων ενέργειας υποδηλώνει την προσπάθεια των Κρατών-μελών της ΕΕ να δημιουργήσουν μια κοινή αγορά ενέργειας. Εκείνο που πρέπει να επισημανθεί είναι ότι η ενοποίηση των εθνικών αγορών ενέργειας αποτελεί ένα «ακανθώδες έργο», που απαιτεί οικονομικές τεχνικές και εν τέλει νομικές εκτιμήσεις. Ωστόσο, η ενοποίηση της αγοράς σε περιφερειακό και αργότερα σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι απαραίτητος όρος για την ενίσχυση της ασφάλειας εφοδιασμού της ΕΕ, της αντιμετώπισης ενεργειακών κρίσεων και της προστασίας του καταναλωτή. Ο απώτερος στόχος φαίνεται να είναι η δημιουργία ενιαίων τιμών ενέργειας στην ΕΕ και η άμεση μεταφορά ενέργειας σε χώρες που αντιμετωπίζουν προβλήματα χωρίς αύξηση του κόστους ενέργειας. Ωστόσο, τα ευρωπαϊκά όργανα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους ότι το φθηνότερο κόστος ενέργειας μπορεί να εξυπηρετείται από τα χρηματιστήρια ενέργειας αλλά θα πρέπει να συνοδεύεται από τη βελτίωση του ευρωπαϊκού δικτύου ενέργειας, το οποίο στην παρούσα φάση δεν δύναται να θεωρηθεί αποτελεσματικό. Καταληκτικά όλες οι ανωτέρω αλλαγές στο ελληνικό ενεργειακό τομέα (που παρακολουθούν την ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική) θα αποδείξουν τη σημασία τους και τη συνεισφορά τους στο επίπεδο της καθημερινότητας και της πρακτικής αντιμετώπισης προβλημάτων. Πάντως, η νομοθέτηση του ανωτέρω θεσμικού πλαισίου αποτελεί ένα πρώτο σημαντικό βήμα για την επίτευξη των στόχων της ενεργειακής πολιτικής σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου